محاسبه اضافه کاری یکی از دغدغه‌های اصلی افراد شاغل می‌باشد. نحوه انجام اضافه کاری، مزایا، معایب آن و… همگی از سوالاتی است که کارمندان، کارگران و تمام نیروهای مشغول به کار باید پاسخ آن‌ها را بدانند. در ماده ۵۱ قانون کار و تامین اجتماعی درباره ساعت کار توضیحی به شرح زیر گفته شده است: ساعت کاری، زمانی می‌باشد که افراد شاغل طی آن وقت و نیرو خود را در اختیار کارفرما قرار می‌دهند. در ادامه این مطلب از وبلاگ بیمه ماهان با ما همراه باشید تا با یکدیگر به بررسی قوانین اضافه کار و نحوه محاسبه آن بپردازیم.
اضافه کار چیست؟
همانطور که گفتیم، افراد شاغل باید مدت زمان مشخصی را وقت و نیرو خود را در اختیار کارفرما قرار دهند به مجموع ساعات اضافه‌ای که پس از پایان یافتن ساعت کاری افراد بنا به درخواست کارفرما اقدام به ادامه فعالیت کنند اضافه کاری می‌گویند. اضافه کاری می‌تواند دلایل بسیاری داشته باشد مانند افزایش حجم کار یا انجام کارهای معوقه و… .
شما نیز به عنوان یک فرد شاغل باید با شرایط اضافه کار و قوانین آن آشنایی‌های لازم را داشته باشید.
ساعات اضافه کاری
افراد شاغل بنا بر قانون کار باید در شش روز کاری از هفته مدت زمان ۴۴ ساعت را نزد کارفرما گذرانده باشند با تقسیم این دو عدد مدت زمان هفت ساعت و بیست دقیقه بدست می‌آید که مطابق با ساعت رسمی کار در مراکز شغلی می‌باشد به ساعاتی که پس از این مدت می‌گذرانید اضافه کار اطلاق می‌شود. به یاد داشته باشید که اگر در طی هفته این مدت زمان حداقلی را نگذرانده باشید اضافه کاری به شما تعلق نمی‌گیرد.
برای مشاغل دارای سختی کار مدت زمان کار شش ساعت برای شش روز در هفته می‌باشد که به معنی ۳۶ ساعت کار رسمی می‌باشد ساعات کاری پس از آن اضافه کاری محسوب می‌شود. اگر برای انجام کار قرارداد پاره وقتی منعقد شده باشد باید در طب هفته ۲۲ ساعت کاری گذرانده شود و ساعات اضافه پس از آن اضافه کاری محسوب می‌شود.
قوانین محاسبه اضافه کاری
برای اطلاع از قوانین اضافه کاری باید به ماده ۵۹ قانون کار مراجعه کنیم این قوانی عبارتند از:
- مهم‌ترین قانون اضافه کار، موافقت نیرو کار برای انجام اضافه کاری می‌باشد.
- پرداخت ۴۰ درصد مزد اضافه، علاوه بر دستمزد هر ساعت عادی در زمان کار بیشتر.
- افراد کمتر از ۱۸ سال مجاز به انجام کار نمی‌باشند و اضافه کاری نیز به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد در صورت شاغل بودن افراد زیر ۱۸ سال با عوامل خاطی مطابق قانون رفتار می‌شود.
- برای انواع شغل‌های شیفت عصر، علاوه بر مبلغ اضافه کاری یعنی ۴۰ درصد، باید ۳۵ درصد حق شیفت عصر نیز پرداخت شود.
- دستمزد کارگران و کارمندان در روزهای تعطیل بر طبق اضافه کار و برای هر ساعت کاری، علاوه بر دستمزد عادی، به میزان ۴۰ درصد دستمزد پایه هر ساعت کاری پرداخت می‌شود. البته در صورتی که توافق مجزایی بین کارفرما و نیروهای کار باشد که بر طبق آن مبلغ بیشتری به نیروهای کاری پرداخت شود، این موضوع کاملا قانونی بوده و مغایرتی با قوانین کار نخواهد داشت.
به یاد داشته باشید که تعیین ساعت کاری بر عهده امور تامین اجتماعی می‌باشد و در صورت افزایش ساعت کار توسط کارفرما برای عدم پرداخت اضافه کاری می‌توانید امور سازمان تامین اجتماعی را در جریان بگذارید تا با فرد خاطی مطابق قانون برخورد شود.
اگر نیرو کار بخواهد ساعات اضافه کاری دریافت کند مشکلی ندارد و کارفرما می‌تواند با آن نیز موافقت کند.
انواع محاسبه اضافه کاری
از آنجایی که اضافه کاری با نرخ متفاوتی بسته به نوع اضافه کاری محسابه می‌شود قبل از آشنایی با نحوه محاسبه اضافه کار باید با انواع اضافه کاری آشنا شویم که عبارتند از:
- اضافه کاری عادی که در همان روز کاری پس از پایان رسمی ساعت کار شروع و محاسبه می‌شود.
- اضافه کاری در روز تعطیل یا روز کارگر که باید تمام نیروهای کار در این روز تعطیل باشند.
- اضافه کاری در روز جمعه.
- اضافه کاری شبانه بین ساعات ۲۲ تا ۶ بامداد.
نحوه محاسبه اضافه کاری
پسس از توافق میان نیرو کار و کارفرما برای انجام اضافه کاری مسئله نحوه محاسبه اضافه کاری پیش می‌آید، در یک چهارچوب کلی میزان درآمد شما در ساعات اضافه کاری چهل درصد بیشتر از در آمد شما در ساعات معمولی می‌باشد یعنی به ازای هر ساعت از در آمد مشخص در ساعات اضافه کاری مبلغ دستمزد در این ساعات چهل درصد افزایش می‌یابد. اما برای محاسبه اضافه کاری سه روش ساعتی، روزانه و ماهانه وجود دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.
اضافه کاری ساعتی
برای محاسبه اضافه کاری به صورت ساعتی از فرمول زیر پیروی می‌کنیم:
- حقوق دریافتی ماهانه خود را بر ۳۰ تقسیم کنید.
- مبلغ به‌دست آمده، میزان حقوق شما برای هر روز کاری است. در مرحله بعد، عدد را در ۷ ساعت و بیست دقیقه تقسیم نمایید. در صورتی که کار شما به‌صورت روزمزدی است، حقوق روزانه خود را بر عدد ۲ تقسیم کرده و باقی محاسبات را با استفاده از حاصل این عبارت انجام دهید.
- · عدد بدست آمده، میزان دستمزد شما برای یک ساعت کاری است و برای یافتن میزان دستمزد خود در ساعات اضافه کاری، باید این عدد را با ۴۰ درصد جمع نمایید.
اضافه کاری روزانه
برای محاسبه اضافه کاری روزانه از فرمول زیر استفاده می‌کنیم:
- تعیین مبلغ مزد روزانه و پایه سنوات.
- عددی که به‌دست آمده، در عدد ۷.۳۳ (میزان ساعت کاری روزانه) تقسیم شده و مزد ساعتی نیروی کار را مشخص خواهیم کرد.
- سپس عدد به‌دست آمده باید با عدد ۱.۴ یا همان ۴۰ درصد، جمع شود.
اضافه کاری ماهانه برای تعیین دستمزد اضافه کاری ماهان ابتدا باید روزهای تعطیل ماه را از حساب نیرو کار کسر کنیم مگر آنکه در تعطیلات اضافه کاری انجام شود سپس ساعات اضافه کاری بر اساس ساعات تعیین شده برای کار رسمی بدست می‌آوریم سپس تمام مراحل را مانند مراحل اضافه کاری روزانه انجام می‌دهیم.
